Аднак захапленне і ўшанаванні толькі адзін бок медаля. На справе ж выхаванне нават аднаго дзіцяці спалучана са мноствам нюансаў - ад штохвіліннай адказнасці, істотных матэрыяльных затрат да неабходнасці часам адступацца ад сваіх інтарэсаў. І шматлікія жанчыны, ці то з-за страху перад узнікаючай разам з мацярынствам адказнасцю, ці то ў сілу меркантыльных перакананняў або банальнага эгаізму, прымаюць рашэнне не нараджаць, апраўдваючы сябе, здавалася б, важкімі аргументамі і адкладаючы мацярынства на «потым». Нажаль, гэта рашэнне нярэдка сканчаецца перапыненнем цяжарнасці, што з'яўляецца не толькі сур'ёзнай псіхалагічнай траўмай, але і цягне за сабой наступнае бясплоддзе.
У 2008 годзе ў Полацку створаны Цэнтр абароны жыцця і традыцыйных сямейных каштоўнасцяў «ЗаРаджэнне» Полацкай епархіі. Сёлета ён адзначае 15-годдзе, і гэта дата стала падставай для сустрэчы з яго кіраўніком Алесяй Тачыла, любячай і клапатлівай мамай шасцярых дзяцей, удастоенай ордэна Маці.
— Алеся Уладзіміраўна, раскажыце, як усё пачыналася.
— Трэба адзначыць, шмат у чым мы былі першапраходцамі. Так, пры дзейнай падтрымцы загадчыка Цэнтральнай гарадской паліклінікі Святланы Адзінцовай, якая зараз з'яўляецца дэпутатам Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь, быў адкрыты першы ў нашай краіне кабінет планавання сям'і. Праз некаторы час мы атрымалі ўражлівы вынік па колькасці жанчын, якія прынялі рашэнне на карысць нараджэння дзіцяці. Грунтуючыся на ім, дэпутаты Парламента ўнеслі ў Закон «Аб ахове здароўя» пункт аб абавязковым перадабортным кансультаванні жанчын, якія звярнуліся за правядзеннем штучнага перапынення цяжарнасці. Кабінеты планавання сям'і былі адчынены ва ўсіх жаночых кансультацыях.
— Наколькі эфектыўная іх дзейнасць у цяперашні час?
— На жаль, не ўсё так аптымістычна, як было спачатку. Так, у кожнай кансультацыі краіны зараз ёсць псіхолаг, але быць па факце - не значыць укладваць у справу душу. Такіх спецыялістаў шмат, аднак сярод іх нямала выпадковых людзей, якія не хварэюць за справу. Раней у кабінетах перадабортнага кансультавання разам з псіхолагамі працавалі святары, і гэта давала вынік. Яны ж таксама свайго роду псіхолагі, якія ўмеюць знайсці патрэбныя словы і падтрымаць маральна. Цяпер гэтага няма, сувязь страчана. Медыцынскія работнікі прыводзяць аргумент: у нас патрабаванні закону выконваюцца, не трэба прыцягваць святароў. Адказ на пытанне ляжыць на паверхні: у гэтай вельмі далікатнай справе няма ранейшай эфектыўнасці, значыць, трэба нешта мяняць. А яно мае дзяржаўную важнасць, бо дэмаграфічная сітуацыя ў краіне вымушае жадаць лепшага.
На маю думку, выніковасць працы трэба ацэньваць не проста паставіўшы галачку ў графе «выканана», а па яе выніку. Бо падчас руціннай аднаразовай гутаркі вельмі мала шанцаў пераканаць жанчыну, якая знаходзіцца ў нервовай напрузе і якая стаіць перад лёсавызначальным выбарам, адмовіцца ад аборту. У псіхолагаў, як і ў лекараў, павінен быць пратакол, які прадпісвае алгарытм дзеянняў. Але нічога падобнага няма. Нядзіўна, што і вынікі пакідаюць жадаць лепшага. Бо гэта не проста сумная адпрацоўка, а жыццё новага чалавека, здароўе маці і вырашэнне найважнейшай праблемы па выраўноўванні дэмаграфічных вагоў.
— «ЗаРаджэнне» выступае не толькі за жыццё, але і за абарону сямейных каштоўнасцяў. Што ўяўляе сабой праца ў гэтым напрамку?
— Гэтыя два аспекты вельмі цесна ўзаемазвязаны. І, па вялікім рахунку, моцная сям'я не толькі абумоўлівае дабрабыт дзяцей, якія ў ёй нараджаюцца і выхоўваюцца, але і з'яўляецца залогам развіцця і працвітання грамадства ў цэлым. Бо жанчына, якая адчувае каханне і падтрымку мужа, хутчэй зробіць выбар на карысць нараджэння дзіцяці.
У свой час мы выходзілі з ініцыятывай у Парламент, прапаноўваючы вярнуць у школы прадмет «Этыка і псіхалогія сямейнага жыцця». Не сакрэт, што ў нас шмат няпоўных і праблемных сем'яў, дзіцяці часта проста няма каму паказаць, якой сям'я павінна быць, па якой мадэлі ў будучыні яно павінна будаваць уласную. Недахоп інфармацыі папаўняецца ў інтэрнэце, а тамака, на вялікі жаль, вельмі шмат дэструктыўных крыніц, якія працуюць не на стварэнне, а на разбурэнне. У выніку гэты прадмет вярнулі, але ён, як і ў выпадку з перадабортным кансультаваннем, лічу, выкладаецца фармальна.
— Статыстыка сведчыць аб вялікай колькасці разводаў…
- На жаль, гэта так. Сям'я часам можа распасціся з-за неістотнай дробязі. А церпяць пры гэтым больш за ўсё дзеці, якія аднолькава любяць тату і маму. Развод бацькоў для іх становіцца сапраўднай драмай. На мой погляд, тут можа эфектыўна працаваць даразводнае кансультаванне. Нам удалося дасягнуць папярэдняй дамоўленасці з судом і аддзелам загс. Аднак планы парушыла пандэмія COVID-19. Плануем вярнуцца да гэтай тэмы.
Тут таксама ёсць узаемасувязь. У школах дзецям трэба расказваць, як вырашаць канфлікты, як дамаўляцца паміж сабой. Уменні наладжваць адносіны і знаходзіць кампрамісы неабходны не толькі ў сям'і, але і ў соцыуме.
— Ці шмат на Полаччыне шматдзетных сем'яў?
— Тых, у якіх выхоўваюцца 5 і больш дзяцей, у Полацкім раёне каля 60. Гэта няшмат. На вялікі жаль, шматдзетнасць часта асацыюецца з няшчасцем. Да таго ж такія сем'і ўвесь час знаходзяцца ў зоне павышанай увагі. Не спрачаюся, калі хоць раз выяўляліся праблемы, гэта апраўдана, але калі сям'я поўная, дзеці растуць у каханні і клопаце, што выяўляецца ва ўсім, ці варта шматкроць перастрахоўвацца незлічонымі праверкамі? Гэта фармуе нейкую недасканаласць. Такога прыкладу наўрад ці захочуць прытрымлівацца многія.
— Чаму, на Ваш погляд, у сем'ях часцей 1-2 дзіцяці?
- Перш за ўсё, шматдзетнасць - гэта ўнутраны стан чалавека. Рашэнне на карысць вялікай сям'і могуць прыняць не ўсё. Таму сем'і, якія гатовы да такога кроку, трэба падтрымліваць. Уявіце сітуацыю: здарыўся развод. Далёка не ўсіх бацькоў можна назваць прыстойнымі. Некаторыя хаваюць рэальныя даходы, каб выплачваць мізэрныя аліменты. Як гадаваць дзяцей? У шэрагу краін існуе практыка, калі жанчыну ў такім няпростым становішчы страхуе дзяржава, даючы ёй гарантаваныя выплаты. Вельмі хочацца верыць, што некалі падобны падыход будзе рэалізаваны і ў Беларусі.
- Праблем шмат. Як вы думаеце, ці ёсць шанец іх вырашыць?
— Чалавечае жыццё і сям'я — найважнейшыя каштоўнасці. За іх трэба змагацца. Гэта няпроста, але вельмi важна. Не толькі для кожнага з нас, але і для грамадзтва і нашай краіны ў цэлым. Думаю, усім разам нам гэта пад сілу.
