Новаўвядзенні дазваляюць:
— набываць на працягу пяці гадоў зямельныя ўчасткі ў прыватную ўласнасць або доўгатэрміновую арэнду з улікам прымянення паніжанага каэфіцыента (для тэрыторыі горада Полацка і Полацкага раёна каэфіцыент 0,5);
— узаконьваць самавольна занятыя землі (так званая «зямельная амністыя») шляхам перадачы кампетэнцыі па прыняцці гэтых рашэнняў мясцовым органам улады;
— афармляць правазасведчваючыя дакументы на зямельныя ўчасткі ў садаводчых таварыствах па фактычным карыстанні без неабходнасці ўнясення змяненняў у праекты арганізацыі і забудовы гэтых таварыстваў.
У народзе дадзеныя нормы атрымалі назву «зямельнай амністыі» і выклікалі сур'ёзны грамадскі рэзананс. Спецыялістам Полацкага райвыканкама нярэдка даводзіцца сутыкацца з павышаным градусам эмоцый жыхароў рэгіёну, якія нават ва ўмовах максімальнай лаяльнасці лічаць сябе «пацярпелым бокам».
Каб разабрацца ў асаблівасцях важных змен, рэдакцыя «ПВ» звярнулася па тлумачэнні да начальніка аддзела землеўпарадкавання Полацкага райвыканкама Наталлі Шынкевіч:
— Да ўнясення змяненняў у Кодэкс аб зямлі ў нашай рабоце мы часта сутыкаліся з зямельнымі пытаннямі, вырашэнне якіх было не на карысць грамадзян. Нормы заканадаўства ў частцы самавольнага заняцця зямель (выкарыстанне зямельных участкаў або іх частак без правасведчачых дакументаў) былі даволі жорсткімі і ў большасці выпадкаў патрабавалі вызвалення ўчастка і, як следства - зносу самавольна збудаваных будынкаў. Выключэннем былі факты выяўлення тэхнічных памылак, дапушчаных пры ўстанаўленні межаў зямельных участкаў, якія цягнуць за сабой іх устараненне арганізацыямі па землеўпарадкаванню.
Практыка працы на месцах шмат у чым і ініцыявала неабходнасць унясення змен. Бо часта землекарыстальнікі не здагадваюцца аб парушэннях. Бываюць і выпадкі, калі грамадзяне лічаць магчымым выкарыстоўваць незарэгістраваную зямлю па сваім меркаванні і будаваць на ёй лазні, гаражы, гаспадарчыя пабудовы, а часам - жылыя дамы.
За мінулы перыяд з 1 верасня 2022 года па пытаннях легалізацыі самавольна занятых зямель звярнуліся: 6 грамадзян, 2 юрыдычныя асобы, 13 членаў садаводчых таварыстваў.
З мая па верасень 2022 года аддзелам землеўпарадкавання сумесна з праектным інстытутам «Белгіпразем» былі выкананы работы па правядзенні суцэльнай інвентарызацыі зямель на тэрыторыі Полацкага раёна і горада Полацка. У выніку знішчэння межаў фактычна выкарыстоўваемых зямельных участкаў з матэрыяламі зямельна-інфармацыйнай сістэмы Рэспублікі Беларусь устаноўлены факты самавольных заняткаў зямельных участкаў або парушэнні іх граніц. Пасля дэталёвага разгляду кожнага факта землекарыстальнікам накіроўваецца адпаведнае паведамленне. На жаль, не ўсе настроены на вырашэнне праблемы, а часта спрабуюць знайсці вінаватых у існуючай сітуацыі, і гэта ў корані няправільна.
- Ці ёсць абмежаванні па часе дзеяння «зямельнай амністыі»?
— На працягу трох гадоў з моманту ўступлення ў сілу арт. 3 Закона Рэспублікі Беларусь «Аб змене кодэксаў» кампетэнцыя па прыняцці рашэнняў у дачыненні да самавольна занятых зямель перададзена мясцовым органам улады. Пасля заканчэння ўстаноўленага тэрміну гэта пытанне будзе вырашацца ў судовым парадку ў адпаведнасці з артыкулам 223 Грамадзянскага Кодэкса.
- Якія існуюць абмежаванні пры ўзаконьванні парушэнняў?
- Па-першае, не падлягаюць ўзаконьванню самавольна збудаваныя будынкі, размешчаныя ў межах асабліва ахоўных тэрыторый - прыбярэжных палос вадаёмаў, за выключэннем будынкаў, размяшчэнне якіх прадугледжана Водным кодэксам Рэспублікі Беларусь.
Па-другое, пытанне аб магчымасці ўзаконьвання разглядаецца камісійна. Толькі ў выпадку адсутнасці парушэнняў архітэктурных, горадабудаўнічых, санітарных, супрацьпажарных і іншых норм вырашаецца станоўча.
Па-трэцяе, пытанні, звязаныя з самавольным заняццем сельскагаспадарчых, лясных зямель, вырашаюцца па ўзгадненню з Кіраўніком дзяржавы і толькі ў выключных выпадках.
Па-чацвёртае, узаконьванню падлягаюць толькі парушэнні, выяўленыя да 1 верасня 2022 года.
— Узаконьванне выяўленых парушэнняў — гэта права ці абавязак землекарыстальніка?
— Пры адсутнасці зацікаўленасці ва ўзаконьванні самавольнага заняцця зямель ці парушэння межаў зямельнага ўчастка землекарыстальнік абавязаны іх вызваліць. У любым выпадку давядзецца па кожным выяўленым факце прымаць тое ці іншае рашэнне: альбо ўзаконіць альбо знесці. Усе выяўленыя выпадкі зафіксаваны, вядзецца ўлік прынятых мер. Пажадана, каб добрасумленныя землекарыстальнікі самастойна звярталіся ў выканкам.
— Якіх яшчэ навацый чакаць у сувязі са зменамі заканадаўства?
— З 1 студзеня 2023 г. уступіць у дзеянне абноўлены Кодэкс аб зямлі, які прадугледжвае: пашырэнне паўнамоцтваў Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь у сферы зямельных адносін; зняцце шэрагу абмежаванняў адносна здзелак з зямельнымі ўчасткамі; магчымасць выдзялення дадатковых зямельных участкаў без правядзення аўкцыёнаў; вызначэнне мясцовымі органамі ўлады мэт прадастаўлення ўчасткаў без аўкцыёну на пэўных тэрыторыях; павелічэнне гранічных памераў зямельных участкаў, якія прадстаўляюцца грамадзянам для вядзення асабістай падсобнай гаспадаркі; надзяленне свабодных эканамічных зон кампетэнцыяй па рэгуляванні зямельных адносін.
- Ад чаго залежыць фінансавы бок дадзенай працэдуры?
- У выпадку прыняцця рашэння аб магчымасці ўзаконьвання самавольнага заняцця зямель, у першую чаргу, прыйдзецца несці выдаткі, звязаныя з выкананнем работ арганізацыяй па землеўпарадкаванню па распрацоўцы праекта адвядзення і ўстанаўленню межаў зямельнага ўчастка на мясцовасці. Па-другое, за легалізацыю самавольна занятага зямельнага ўчастка неабходна ўнесці плату, роўную кадастраваму кошту. Кадастравая ацэнка зямель залежыць ад месца размяшчэння зямельнага ўчастка. Інфармацыю аб кадастравай ацэнцы зямель можна знайсці самастойна на сайце «Публічная кадастравая карта».
Толькі сумесная работа спецыялістаў Полацкага райвыканкама і землекарыстальнікаў дазволіць навесці парадак на зямлі і вырашыць шэраг пытанняў (у рамках дзеючага заканадаўства), вырашэнне якіх да ўнясення змяненняў не ўяўлялася магчымым.
Гаварыла Святлана АЛЬСЕВІЧ.
Крыніца: pvestnik.by
