У паветры пахне вясной і свежасцю. Мы ўсе чакаем цяпла, сонца, птушак, зялёнага лесу, зялёнай травы. Аднак, як не сумна, на фоне абуджаемай прыроды можна сустрэць выпаленыя ўчасткі травы.
Пры падпале травы гіне ўся карысная мікрафлора глебы, у тым ліку і тая, якая дапамагае культурам супрацьстаяць хвароб. На аднаўленне ж сыдзе нямала часу, такога каштоўнага для нас вясной, калі расліны набіраюць сілу.
Памяншаецца біялагічная разнастайнасць глеб. Глеба - гэта вялікі густанаселены свет. У ёй жывуць самыя разнастайныя арганізмы - бактэрыі, грыбы, багавінне, найпростыя, чарвякі, казуркі і іншыя. Пры палах травы гінуць насякомыя, іх лічынкі, лялячкі. У агні гараць божыя кароўкі, жужалі, дажджавыя чарвякі і іншыя, знішчаючыя розных шкоднікаў сада і агарода і ўдзельнічаючыя ў працэсе ўтварэння глебы. Дзякуючы дажджавым чарвякам сухая леташняя трава перапрацоўваецца ў найкаштоўнейшае ўгнаенне, якое сыходзіць у глебу прама да каранёў раслін і робіць яе друзлай і жывой. Так, пад адным квадратным метрам глебы агульная даўжыня хадоў чарвякоў перавышае 1 км, а часам гэтыя велічыні могуць дасягаць некалькіх кіламетраў. Чарвякі літаральна «пераворваюць» глебу, забяспечваючы яе паветранымі паражнінамі. У 10 см верхняга пласта глебы змяшчаецца каля 90% глебавай разнастайнасці, часцяком нябачнай нам, але вельмі патрэбнай для глебавага падтрымання экасістэмы ў належным стане.
У прыродзе ўсё прадугледжана так, каб трава і хмызнякі раслі пасля зімы самі, без палаў. Перагніўшая за зіму трава ніяк не перашкаджае росту маладой параслі. Да таго ж у ёй любяць гнездавацца птушкі. Крыжанка, чаротавая і звычайная аўсянкі, палявы, лясны і чубаты жаўрукі, лугавы канёк ужо ў красавіку прыступаюць да добраўпарадкавання гняздоўяў. Выпальванне ж сухога травастою выклікае як гібель гнёзд, так і саміх птушак.
Пры палах знішчаюцца знаходзячыеся на паверхні ныркі і насенне траў. Палы травы не павялічваюць колькасць мінеральных пажыўных рэчываў у глебе, пры выгаранні губляюцца азотныя злучэнні і арганічнае рэчыва глебы, якое складаецца з сухой травы. Перагной забяспечвае сітаватасць і рыхлость глебы, яе вільгацяёмістасць. Скарачэнне яго колькасці - галоўны фактар зніжэння глебавай урадлівасці.
Вясновыя палы могуць ператворыцца ў сапраўднае стыхійнае бедства. З прычыны некантралюемага працэсу можа выгараць найблізкая драўняна-хмызняковай расліннасць, агонь можа перакінуцца на лясы і лесапалосы, што прывядзе да значнага шкоды прыродным экасістэмам.
Акрамя велізарнай шкоды біялагічнай разнастайнасці пры палах травы згарае не толькі сухая трава, але і назапашаная ў глебе арганіка, за кошт чаго павялічваюцца выкіды вуглякіслага газу. А значыць, узмацняецца так званы «парніковы эфект», што прыводзіць да неспрыяльных змен і ваганняў клімату.
Інспекцыя звяртае ўвагу, што ў адпаведнасці з артыкулам 20 Закона Рэспублікі Беларусь «Аб раслінным свеце» выпальванне сухой расліннасці (сухіх раслін) і яе рэшткаў на корані забараняецца. За невыкананне названага патрабавання прадугледжана адказнасць у адпаведнасці з Кодэксам Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях. Згодна з артыкулам 16.40 Кодэкса аб адміністрацыйных правапарушэннях за выпальванне сухой расліннасці, траў на корані, а таксама іржышча і пажніўных рэшткаў на палях альбо непрыняцце мер па ліквідацыі палаў вінаватыя асобы прыцягваюцца да адміністрацыйнай адказнасці ў выглядзе штрафу ў памеры ад 10 да 30 базавых велічынь. Акрамя таго, за незаконнае выпальванне сухой расліннасці, траў на пні, а таксама іржышча і пажніўных рэшткаў вінаватыя асобы кампенсуюць шкоду, прычыненую навакольнаму асяроддзю (пастанова Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 17 ліпеня 2008 г. № 1042). Памер кампенсацыі шкоды, прычыненай навакольнаму асяроддзю, вызначаецца па таксам, зацверджаным Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 24 чэрвеня 2008 г. № 348.
Алена Кудзеля,
галоўны спецыяліст
Наваполацкай ГРIПРiААС
