З'яўленне вакцын дало надзею на спыненне экспансіі небяспечнага захворвання. Адказаць на шэраг пытанняў мы папрасілі галоўнага лекара Полацкай цэнтральнай гарадской бальніцы Аляксандра Стому.
- Якія прыярытэты вакцынацыі?
- Прыярытэты расстаўлены такім чынам, каб у першую чаргу абараніць тых, хто схільны найбольшай рызыцы заражэння. Гэта работнікі медыцынскіх і адукацыйных устаноў, сферы сацыяльнага абслугоўвання. Па абавязку службы яны штодня кантактуюць з вялікай колькасцю людзей. У цяперашні час пачалася вакцынацыя ўсіх жадаючых.
- Чаму гэта важна?
- Першы выпадак захворвання COVID-19 у Беларусі быў пацверджаны 28 лютага 2020 года. 30 сакавіка ад наступстваў заражэння ў краіне памёр першы чалавек. У Полацкім раёне першы выпадак захворвання COVID-19 усталяваны 28 сакавіка 2020 года. Першая хваля праходзіла ва ўмовах захворвання ўсіх груп насельніцтва, у тым ліку дзяцей і старых.
Улетку, калі мы выходзілі з першай хвалі, нам здавалася казуістыкай тое, што могуць быць паўторныя выпадкі захворвання, таму што бачылі, што ў пацыентаў захоўваецца імунітэт. Але потым, назіраючы за імі, пачалі заўважаць, што імунітэт сыходзіць. Натуральна, на фоне яго зніжэння, адсутнасці антыцелаў пачалі з'яўляцца паўторныя выпадкі заражэння. Яны працякалі абсалютна па-рознаму. У кагосцi лёгка і бессімптомна, у кагосцi цяжэй, чым першы раз. Другая хваля характарызавалася захворваннем сярод больш маладога насельніцтва і больш цяжкім цягам.
- Ці будзе трэцяя хваля?
— Сёння вельмі шмат розных прагнозаў, у тым ліку і сусветнай навуковай супольнасці эпідэміёлагаў. Хтосці прагназуе трэцюю хвалю, хтосці кажа, што вірус убудуецца ў вірусную сістэму ўсяго свету і будзе прыходзіць перыядычна, як грып.
Мы ведаем, што ў вірусаў часта адбываюцца мутацыі. Таму цалкам магчыма, што прыйдзе і трэцяя хваля. Такім чынам, вельмі важна зараз правесці імунізацыю насельніцтва. Вядома, што вакцынацыя - самы эфектыўны спосаб абароны ад інфекцыйных захворванняў. Гэта мера прафілактыкі стала даступна і супраць каранавiруснай інфекцыі. Эксперты ўпэўнены: правядзенне вакцынацыі не менш за 70% насельніцтва дазволіць стварыць калектыўны імунітэт і перамагчы пандэмію COVID-19.
- Якія вакцыны існуюць у свеце і якія прышчапляюць у Беларусі?
— У Беларусі ад каранавiруса пакуль прышчапляюць расійскай вакцынай «Спадарожнік V» і вакцынай кітайскай вытворчасці пад гандлёвfq назвай «Клеткі Веро».
Вакцына «Спадарожнік V» распрацавана Міністэрствам абароны РФ і Нацыянальным даследчым цэнтрам эпідэміялогіі і мікрабіялогіі імя Н. Ф. Гамалеi. Вакцыну стварылі за пяць месяцаў, яна называецца «Гам-КОВИД-Вак», але яе брэндавая назва «Спадарожнік V». Расійская вакцына вектарная, такіх у свеце пакуль вельмі мала, але гэта вельмі перспектыўны кірунак, якi хутка развіваецца. Прэпарат створаны на аснове адэнавірусу, у які ўбудаваны ў частку геному SARS-CoV-2. У выніку ў складзе абалонак адэнавірусу з'яўляюцца бялкі-антыгены SARS-CoV-2, на якія пасля выпрацоўваюцца патрэбныя антыцелы.
Кітайская вакцына «Клеткі Веро» інактываваная (суцэльная), атрымана з штаму віруса SARS-CoV-2. У лютым 2021 года Беларусь атрымала 100 тысяч яе доз. Прэпарат прайшоў лабараторны кантроль у нашай краіне, у працэсе якога эксперты пераканаліся ў яго высокай якасці і бяспецы.
Вакцынацыю «Спадарожнік V» гэтак жа, як і «Клеткамi Веро», праводзяць у два этапы: нутрацягліцава ўводзяць першы кампанент і на 21-ы дзень — другі.
У свеце выкарыстоўваюць і іншыя вакцыны. Напрыклад, у заходніх краінах выбралі амерыкана-нямецкую Pfizer. У ЗША таксама дазволена прывіваць вакцынай амерыканскай кампаніі Moderna. У Польшчы, Літве і Латвіі прышчапляюць Pfizer, у Расіі - «Спадарожнікам V», ва Украіне - кітайскай.
- Каму можна рабіць прышчэпку?
-Мы рэкамендуем абавязкова зрабіць прышчэпку ад каранавiруса, калі вы ўваходзіце ў адну з найбольш уразлівых для інфікавання груп: належыце да узроставай групы 60-гадовых і старэй, у якіх захворванне працякае найбольш цяжка, а таксама часта развіваюцца постінфекцыйныя ўскладненні; пакутуеце хранічнымі захворваннямі; па родзе працы вымушаныя кантактаваць з вялікай колькасцю людзей; вучыцеся ў вышэйшай або сярэдняй спецыяльнай навучальнай установе (старэйшыя за 18 гадоў). Працэдура добраахвотная.
— Хто не зможа зрабіць прышчэпку?
- Ёсць сітуацыі, калі чалавек, нават пры жаданні, не зможа прышчапіцца «Спадарожнікам V» і «Клеткамi Веро». У інструкцыі пазначаны такія супрацьпаказанні: гіперадчувальнасць да якога-небудзь кампанента вакцыны; цяжкія алергічныя рэакцыі ў анамнезе; вострыя інфекцыйныя і неінфекцыйныя захворванні; абвастрэнне хранічных захворванняў (вакцынацыю праводзяць праз 2-4 тыдні пасля выздараўлення); цяжарнасць і перыяд груднога гадавання; узрост да 18 гадоў.
Вакцыны дазволены для пацыентаў з анказахворваннямі, акрамя 4 стадыі, але ў гэтым выпадку іх трэба ўжываць з асцярожнасцю, пракансультавацца з лекарам, так як пацыенты могуць праходзіць хіміятэрапію, а пры ёй зніжаецца імунітэт.
Асобна варта сказаць пра перахварэўшых. Каранавiруснай інфекцыяй можна заразіцца паўторна. Менавіта таму нават тым, хто перахварэў, трэба прышчапляцца.
Часта захворванне, перанесенае ў лёгкай форме, не стварае ўстойлівага імунітэту. Даследаванні паказваюць, што колькасць антыцелаў памяншаецца праз 3-4 месяцы пасля хваробы. Высветліць гэта лёгка: дастаткова прайсці тэст на ўзровень антыцелаў пасля COVID-19. Калі вынік на антыцелы будзе станоўчым, прышчэпка не патрэбна. Пры сумніўным узроўні імунаглабулінаў лепш усё-ткі прышчапіцца.
Перахварэўшыя каранавiруснай інфекцыяй могуць быць прышчэплены праз 3 месяцы пасля выздараўлення. Рашэнне аб вакцынацыі кожны прымае сам або разам з лекарам, зыходзячы з наяўных захворванняў і бягучага стану.
- Ці варта рабіць прышчэпку?
- Многія сумняваюцца, ці варта рабіць прышчэпку ад каранавiруса, і іх асцярогі можна зразумець. У той жа час існуе нямала пераканаўчых аргументаў на яе карысць.
Так, эфектыўнасць вакцыны «Спадарожнік V» складае 96%. Гэта азначае, што 96 чалавек з 100 пасля заканчэння імунізацыі не будуць хварэць пасля кантактаў з інфіцыраванымі, а калі заражэнне ўсё ж адбудзецца, перанясуць хвароба ў лёгкай форме. Да гэтага часу не зарэгістраваны выпадкі цяжкіх, а тым больш, смяротных наступстваў увядзення «Спадарожнік V», тады як да шэрагу замежных вакцын існуе нямала пытанняў, звязаных з іх бяспекай. Пасля ўвядзення вакцыны ад каранавiруса вы, магчыма, пазбавіцеся ад шэрагу сацыяльных абмежаванняў. Да прыкладу, многія краіны плануюць увесці або ўжо ўводзяць максімальна спрыяльны рэжым для вакцынаваных.
Прэпарат для прышчэпкі ад каранавiруса ў цяперашні час прадастаўляецца жыхарам бясплатна.
Зрабіўшы прышчэпку ад COVID-19, вы абараняеце не толькі сябе, але і людзей, якія знаходзяцца побач, членаў сям'і, калег, сяброў.
- Ці ёсць пабочныя эфекты ў вакцыны?
- Любая вакцына можа даць ўскладненне або непажаданую рэакцыю. У інструкцыях па ўжыванні апісаны непажаданыя рэакцыі пасля ўвядзення і першага, і другога кампанента. Паказваецца, што яны могуць з'явіцца ў першыя і другія суткі пасля прышчэпкі і праходзяць на працягу трох наступных дзён.
Нармальная рэакцыя на ўвядзенне вакцыны: дрыжыкі; павышэнне тэмпературы цела; болі ў суставах і цягліцах; павышаная стамляльнасць; агульнае недамаганне; галаўны боль; хваравітасць ў месцы ін'екцыі, азызласць.
На працягу 3 дзен пасля вакцынацыі не рэкамендуецца мачыць месца ін'екцыі, не наведваць лазню, не прымаць алкаголь, пазбягаць празмерных фізічных нагрузак.
- Як доўга дзейнічае прышчэпка?
- Распрацоўшчыкі вакцыны «Спадарожнік V» лічаць, што дзякуючы бустэрнаму эфекту, які забяспечваецца двухэтапнай вакцынацыяй, абарона будзе захоўвацца на працягу, як мінімум, двух гадоў пасля ўвядзення прэпарата. Аднак сёння ніхто не можа дакладна сказаць, колькі дзейнічае прышчэпка ад каранавiруса, так як ні адна вакцына не прайшла ўсіх прадугледжаных Міжнародным пратаколам выпрабаванняў. Вытворцы заходніх вакцын гарантуюць не больш за паўгода імуннай абароны для сваіх прэпаратаў.
- Ці можна заразіцца ад вакцыны?
- Вакцына «Спадарожнік V» не ўтрымлівае кампанентаў жывога віруса COVID-19. Заразіцца ад яе немагчыма. Калі чалавек захварэў паміж увядзеннем двух кампанентаў, то, хутчэй за ўсё, ён ужо быў інфікаваны або інфікаваўся дадаткова.
Любы, па-за залежнасці ад таго, вакцынаваны ён ці не, можа выступіць у ролі пераносчыка віруса - узбуджальніка COVID-19. Таму для абароны навакольных правільным і этычным з'яўляецца выкарыстанне вакцынаванымі асобамі стандартных мер засцярогі: нашэння ахоўных масак, сацыяльнага дыстанцыявання, захавання патрабаванняў да гігіены рук.
Крыніца: https://www.pvestnik.by/
