Прапанова заснаваць гэты міжнародны дзень была агучана ў 1992 годзе на Канферэнцыі ААН па навакольным асяроддзі і развіцці ў Рыа-дэ-Жанейра.
Гэты дзень таксама з'яўляецца часткай кампаніі па дасягненні Мэты ўстойлівага развіцця 6: водазабеспячэнне і санітарыя для ўсіх да 2030 года. Тым самым ААН падкрэслівае ключавую ролю даступнасці чыстай вады для барацьбы з беднасцю і забеспячэнне эканамічнага росту і экалагічнай устойлівасці. Цяпер 2,2 мільярда чалавек ва ўсім свеце не маюць доступу да бяспечнай вады. Неабходныя меры па барацьбе з глабальным водным крызісам.
Тэма 22 сакавіка 2025 года — "Захаванне леднікоў". Гэты дэвіз нагадвае нам пра крытычную ролю леднікоў у падтрыманні жыцця на Зямлі і прымеркаваны да абвяшчэння 2025 года Міжнародным годам захавання леднікоў. Леднікі, часта званыя "воданапорнымі вежамі планеты", з'яўляюцца найважнейшай крыніцай прэснай вады для мільёнаў людзей. Аднак ва ўмовах глабальнага пацяплення і змены клімату леднікі імкліва растаюць, што пагражае стабільнасці водных рэсурсаў, экасістэм і жыцця чалавецтва.
Леднікі - гэта велізарныя запасы прэснай вады, якія назапашваюцца стагоддзямі. Яны пакрываюць каля 10% паверхні Зямлі і ўтрымоўваюць каля 69% сусветных запасаў прэснай вады. Леднікі адыгрываюць ключавую ролю ў падтрыманні воднага балансу планеты, забяспечваючы стабільны сцёк вады ў рэкі і азёры, асабліва ў засушлівыя перыяды.
У нашы дні леднікі імкліва скарачаюцца з-за глабальнага пацяплення. З 2000 года ледавікі губляюць у сярэднім 267 мільярдаў тон лёду штогод. Наступствы могуць быць катастрафічнымі:
- Парушэнне воднага балансу. Раставанне леднікоў выклікае кароткачасовае павелічэнне сцёку вады, што можа прывесці да паводак. Аднак у доўгатэрміновай перспектыве гэта прывядзе да скарачэння водных рэсурсаў, асабліва ў засушлівых рэгіёнах.
- Пагроза харчовай бяспецы. Скарачэнне запасаў вады для арашэння можа прывесці да пагрозы голаду ў найбольш уразлівых рэгіёнах.
- Энергетычны крызіс. Зніжэнне ўзроўню вады ў рэках можа прывесці да скарачэння вытворчасці гідраэлектраэнергіі, што асабліва важна для краін, якія залежаць ад гэтай крыніцы энергіі.
- Стыхійныя бедствы. Раставанне леднікоў можа выклікаць апоўзні, селі і іншыя прыродныя катастрофы, якія пагражаюць жыццю людзей і інфраструктуры.
- Страта біяразнастайнасці. Змяненне воднага рэжыму рэк і азёр можа прывесці да знікнення многіх відаў раслін і жывёл, якія залежаць ад гэтых экасістэм.
Захаванне леднікоў - гэта не толькі экалагічная, але і сацыяльна-эканамічная задача. Леднікі граюць ключавую ролю ў барацьбе са зменай клімату, бо яны адлюстроўваюць сонечнае святло і дапамагаюць рэгуляваць тэмпературу планеты. Іх раставанне паскарае глабальнае пацяпленне: чым больш леднікоў растае, тым хутчэй награваецца планета, і тым хутчэй растаюць застаўшыяся леднікі.
Акрамя таго, леднікі маюць культурнае і духоўнае значэнне для многіх народаў, асабліва для карэнных абшчын, якія стагоддзямі жылі ў гармоніі з прыродай. Іх знікненне пагражае не толькі фізічнай, але і культурнай спадчыне чалавецтва.
Для захавання леднікоў і мінімізацыі наступстваў іх раставання неабходныя тэрміновыя і комплексныя меры:
- Скарачэнне выкідаў парніковых газаў. Асноўнай прычынай раставання леднікоў з'яўляецца глабальнае пацяпленне. Неабходна паскорыць пераход на аднаўляльныя крыніцы энергіі, павысіць энергаэфектыўнасць і скараціць выкарыстанне выкапнёвага паліва.
- Распрацоўка стратэгій адаптацыі. У рэгіёнах, якія залежаць ад ледніковай вады, неабходна распрацаваць планы адаптацыі да змены воднага рэжыму. Гэта можа ўключаць будаўніцтва вадасховішчаў, укараненне водазберагальных тэхналогій і развіццё альтэрнатыўных крыніц вады.
- Міжнароднае супрацоўніцтва. Праблема раставання леднікоў носіць глабальны характар, і яе вырашэнне патрабуе сумесных намаганняў усіх краін. Міжнародныя арганізацыі, такія як ААН, павінны каардынаваць дзеянні па захаванні леднікоў і падтрымцы ўразлівых рэгіёнаў.
- Навуковыя даследаванні і маніторынг. Неабходна ўзмацніць даследаванні леднікоў і іх ролі ў глабальнай экасістэме. Маніторынг стану леднікоў дапаможа прагназаваць змены і распрацоўваць эфектыўныя стратэгіі адаптацыі.
- Адукацыя і дасведчанасць. Людзі павінны разумець, як іх дзеянні ўплываюць на леднікi і клімат. Адукацыйныя праграмы і кампаніі могуць дапамагчы змяніць стаўленне грамадства да гэтай праблемы.
Леднікі - гэта не проста частка ландшафту, а жыццёва важны рэсурс для чалавецтва і ўсёй планеты. Ва ўмовах глабальнай змены клімату захаванне леднікоў становіцца адной з самых надзённых задач для чалавецтва. Толькі аб'яднаўшы намаганні на ўсіх узроўнях, мы зможам абараніць леднікі і забяспечыць устойлівую будучыню для наступных пакаленняў.
Наваполацкая гарадская і раённая
інспекцыя прыродных рэсурсаў і
аховы навакольнага асяроддзя.
крыніца Эка-Інфа
