Тэма 3 сакавіка 2024 года — «Аб'ядноўваючы людзей і планету: лічбавыя інавацыі ў ахове дзікай прыроды». Гэты дэвіз прапануе нам звярнуць увагу на тое, як найноўшыя тэхналогіі дапамагаюць нам абараняць прыроду.
Мы рэдка ўспамінаем пра тэхналогіі, калі гаворым пра прыроду. Наадварот, часцей за ўсё мы іх нават супрацьпастаўляем. Уся гісторыя чалавечага развіцця, навуковага і тэхнічнага прагрэсу, здаецца, звязана з разбурэннем экасістэм, знікненнем відаў і месцаў іх пражывання. Аднак гэта не так. Сучасныя тэхналогіі даюць нам небывалыя магчымасці для даследаванняў, камунікацыі, маніторынгу і многіх іншых аспектаў аховы дзікай прыроды. Развіццё лічбавых тэхналогій, рост іх даступнасці і памяншэнне кошту шматкроць палягчаюць працу не толькі навукоўцаў і даследчыкаў, але і супрацоўнікаў запаведнікаў і нацыянальных паркаў.
Нейрасеткi - незаменны памочнік для навукоўцаў. Рэдкія знікаючыя віды бывае вельмі складана выявіць, нярэдкія выпадкі, калі жывёлу, якую лічылi вымершай, выяўляюць зноў праз шмат гадоў. Натрэніраваны ж штучны інтэлект можа беспамылкова вызначыць рэдкую жывёлу на шматгадзіннай здымцы з камеры, усталяванай у запаведніку, або на тысячах спадарожнікавых здымкаў. Іншая сетка можа вызначыць спевы рэдкай птушкі на фоне іншых гукаў дзікай прыроды. Усімі гэтымі назіраннямі навукоўцы займаліся і раней, але дапамога штучнага інтэлекту істотна скарачае час і сілы, патрэбныя для гэтай працы.
Іншая тэхналогія, якая ва ўсіх на слыху, гэта беспілотныя лятальныя апараты. Яны дапамагаюць вырашаць тыя ж задачы, што і штучны інтэлект. Навукоўцы могуць весці назіранне і ўлік велізарных і цяжкадаступных тэрыторый, а супрацоўнікі нацыянальных паркаў — выяўляць парушальнікаў і браканьераў. Больш за тое, ужо створаны сістэмы, якія аб'ядноўваюць дзве гэтыя інавацыі: комплекс паветраных і наземных дронов, аўтаномна патрулююць зададзеную тэрыторыю пад кіраваннем ШІ. Асабліва такія рашэнні актуальны для шырокіх афрыканскіх саван, дзе браканьераў лёгка выявіць з паветра, а самі яны ўзброеныя і небяспечныя.
Генетыка асабліва часта трапляе ў поле зроку з-за магчымай шкоды, але і яна дапамагае нам абараняць прыроду. Экалагічная ДНК, сабраная з узораў вады і глебы, можа ўтрымліваць сляды дзясяткаў розных відаў, і дазваляе навукоўцам хутчэй і дакладней вывучаць біяразнастайнасць. Акрамя таго, менавіта генетыка - апошняя надзея на аднаўленне папуляцыі паўночнага белага насарога. Захавалася ўсяго дзве самкі ў няволі, і без дапамогі навукоўцаў вiд немінуча знікне.
Развіццё бесправадной сувязі і магчымасцяў Інтэрнэту наогул адкрыла зусім новае акно магчымасцяў. Без неабходнасці падводзіць многія кіламетры кабеля супрацоўнікі запаведнікаў пачалі часта і актыўна выкарыстоўваць фотапасткі і іншыя сродкі назірання. Многія нацыянальныя паркі займаюць плошчу ў тысячы квадратных кіламетраў, і без сотавай або спадарожнікавай сувязі іх было б проста немагчыма ахапіць наглядам. Сістэмы спадарожнікавай навігацыі дазволілі дакладней адсочваць міграцыю пагражаючых відаў. У ЗША з дапамогай імплантуемых маячкоў адсочваюць міграцыю вугроў, што дазваляе высветліць, якія з перашкод на рэках нясуць для іх найбольшую небяспеку. Воблачныя ж тэхналогіі і сістэмы абмену дадзенымі дазваляюць абменьвацца інфармацыяй з калегамі па ўсім зямным шары, што асабліва важна для навукоўцаў.
Зразумела, ёсць у прагрэсу і адваротны бок. Браканьеры сапраўды гэтак жа могуць выкарыстоўваць беспілотнікі і сучасныя сродкі сувязі, каб пазбягаць выяўлення і сыходзіць ад адказнасці. Сродкамі інтэрнэту могуць здзяйсняцца не толькі легальныя, але і адкрыта крымінальныя здзелкі, якія складана выявіць і спыніць. Акрамя таго, самі тэхналогіі даступныя не ўсім. Нягледзячы на тое, што мы жывем у самы разгар лічбавай рэвалюцыі, каля 2,7 мільярда чалавек не маюць доступу ў Інтэрнэт. У бедных і развіваючыхся краінах у сярэднім усяго 36% насельніцтва маюць доступ у глабальную сетку. І многія пагрозлівыя і знікаючыя віды насяляюць менавіта такiя краіны.
Як і ўсе тэхналогіі, лічбавыя - усяго толькі інструмент. Будуць яго выкарыстоўваць на карысць ці не, залежыць у першую чаргу ад нас. Адкрытае, раўнапраўнае і справядлівае супрацоўніцтва дзяржаў па ўсім свеце дазволіць скараціць тэхналагічны разрыў паміж краінамі і пераканацца, што ўся моц інавацый будзе накіравана на карысць чалавека і прыроды. Разам мы можам дамагчыся нашмат большага, аб'ядноўваючы людзей і планету, укараняючы лічбавыя інавацыі ў ахове дзікай прыроды.
Наваполацкая гарадская і раённая інспекцыя прыродных рэсурсаў і
аховы навакольнага асяроддзя.
крыніца Экаiнфа.
